BLOG: Proeflezers inschakelen: is dat wel verstandig?
Toen Hendrik VIII ziek werd, zei één lakei: 'de koning is ziek', waarop de ander zei: 'als we willen dat hij beter wordt, moeten we er een arts bij halen, als we willen dat hij doodgaat, moeten we er vijf bijhalen!'
Zoveel mensen, zoveel meningen. Dat geldt ook voor jouw boek. Maar wat gebeurt er als je tijdens het schrijfproces mensen laat meelezen? Is het wel verstandig om dat te doen?
Wat zijn de risico’s als je proeflezers inschakelt?
Hoe meer mensen het lezen, hoe groter de kans is dat je heel uiteenlopende reacties krijgt. En wat doe je als de één een hoofdstuk overbodig vindt en de ander vindt het juist geweldig?
Daar komt bij dat proeflezers geen professionals zijn. Ze lezen je boek vanuit hun persoonlijke ervaring en zijn niet gewend om opbouwende feedback te geven. Je loopt het risico dat je een reactie krijgt waarmee je niet zoveel mee kan. Want wat moet je bijvoorbeeld doen als je proeflezer je boek ‘boeiend’, ‘saai’ of ‘inspirerend’ vindt?
Maar waarom zou ik dan nog proeflezers inschakelen?
Vroeg of laat wil je een keer weten wat buitenstaanders van je manuscript vinden. Proeflezers kunnen je daarbij helpen. Ze attenderen je op je blinde vlekken: fouten of zwakke plekken die je zelf niet ziet. Grammaticale fouten, overbodige paragrafen of scènes en voorbeelden die niet kloppen.
En wat nog belangrijker is: aan de hand van hun reactie kan je nagaan of de boodschap van je verhaal wel goed overkomt.
Hoe zorg ik er dan voor dat ik feedback krijg die wèl bruikbaar is?
Daarvoor moet je eerst weten wat je precies van de proeflezers zou willen weten. Wil je weten of je verhaal aanslaat bij de doelgroep die je voor ogen hebt? Of de boodschap die je aan hen wilt overbrengen ook goed overkomt? Of jouw verhaal de lezer wel boeit en zo niet: waarom dat dan zo is?
Kies dan een aantal proeflezers die passen bij jouw doelgroep. Maak desnoods eerst een omschrijving van je ideale lezer en zoek een aantal mensen die passen bij dat profiel.
Of wil je weten of jouw verhaal inhoudelijk klopt? Of de historische feiten juist zijn of dat het gedachtengoed dat je erin weergeeft geen gaten vertoont? Schakel dan een aantal proeflezers in die bekend zijn met het onderwerp en het vakgebied.
Een combinatie van beiden is natuurlijk ook mogelijk.
Waar moet ik nog meer op letten als ik proeflezers inschakel?
- Kies het juiste moment. Als je net bent begonnen met je boek en je weet zelf nog niet zo goed waar het heengaat, is het niet verstandig om al proeflezers in te schakelen. De kans is dan groot dat de proeflezers nog niet ‘zien’ waar je heen wilt en suggesties geven die je een hele andere kant op doen gaan. Schakel proeflezers pas in als de eerste versie flink in de grondverf staat.
- Hou het aantal proeflezers beperkt. Zo voorkom je dat je teveel verschillende en uiteenlopende meningen krijgt. Vier of vijf proeflezers is voldoende.
- Kies bij voorkeur meelezers die jou niet persoonlijk kennen. ‘Je naasten liegen’ schreef literair agent Paul Sebes ooit. Wat hij daarmee bedoelt is dat vrienden en familie vaak niet zo kritisch durven te zijn als buitenstaanders. Bovendien kennen ze jou op een andere manier.
- Maak een vragenlijst waarin je aangeeft wat je van de proeflezers wilt weten. Veel mensen vinden het moeilijk om zomaar feedback te geven. Met een vragenlijst geef je aan waar ze op kunnen letten. Wissel ‘open’ vragen (bijvoorbeeld: Wat vond je in één woord van het boek) af met ‘gesloten vragen (bijvoorbeeld: Welk hoofdstuk vond je minder boeiend? Of: Wat vond je van het voorbeeld op pagina 28?)
Dus jij raadt aan om wel proeflezers in te schakelen?
Ja, ik zou het zeker doen. Maar zorg er dan wel voor dat je het beste uit je proeflezers haalt. En dat doe je door de juiste stappen te zetten.
Wil je meer weten over het schrijven en publiceren van een boek? Kijk dan ook eens bij mijn gratis ebooks.
Lees of bekijk ook:
Vijf vragen om te bepalen of je boek levensvatbaar is
De vijf belangrijkste dingen die je over je toekomstige lezer moet weten
Reactie
Arina de Groot – Lakerveld